L: H:

WSTECZ STRONA GŁÓWNA
OUN-UPA \ Uwagi wstępne



Podczas II wojny światowej na Wołyniu funkcjonowały wśród Ukraińców trzy ugrupowania nacjonalistyczne o różnych tendencjach politycznych i formach organizacyjnych, ale których wspólną cechą był antypolski charakter i zbrodnicza działalność wobec ludności polskiej. Każde z tych nacjonalistycznych ugrupowań w różnym czasie i w różnym zakresie kolaborowało z nazistowskimi Niemcami.
W tym czasie istniały równolegle dwa ugrupowania polityczne o nazwie Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (OUN), powstałe — wskutek rozłamu w 1940 r. — z jednej organizacji o tej nazwie, działającej nielegalnie na terenie Polski od 1929 r. J
Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów (Orhanizacija Ukrajinśkych Nacjonali-stiw) została powołana w 1929 r. przez I Kongres Ukraińskich Nacjonalistów w Wiedniu przez 30 nacjonalistycznych działaczy reprezentujących kilka organizacji 2. Przywódcą został wybrany Jewhen Konowalec, który był faktycznym twórcą organizacji. Po zabójstwie Konowalca w 1938 r. przywództwo objął Andrij Melnyk. Jako ideologię OUN Kongres przyjął, w formie uchwały, skrajnie faszystowską doktrynę nacjonalizmu ukraińskiego sformułowaną przez Dmytra Doncowa. Zgodnie z tą doktryną OUN działała według następujących zasad: podporządkowanie organizacji wodzowi, a narodu tzw. inicjatywnej mniejszości jako elicie "lepszych ludzi, których zadaniem jest stosowanie twórczej przemocy", ekspansja, bezwzględność, fanatyzm, nienawiść 3. Na użytek codzienny zasady te zostały ujęte w będącym zaprzeczeniem ogólnie przyjętych zasad moralnych Dekalogu Ukraińskiego Nacjonalisty i były jeszcze przed powstaniem OUN szeroko rozkolportowane 4. OUN stawiała sobie za cel wywalczenie drogą rewolucyjną niepodległego zjednoczonego narodowego państwa ukraińskiego w granicach etnicznych, tj. państwa obejmującego również terytoria, na których Ukraińcy żyją będąc w mniejszości. W praktyce miało to oznaczać państwo ukraińskie obejmujące nie tylko współczesną Ukrainę, ale także ziemie należące do powojennej Polski, tj. Podlasie, Chełmszczyznę, Zamojszczyznę, Nadsanie i tereny zamieszkałe przez Łemków. Przyszłe państwo miało być jednolite pod względem narodowościowym 5, w związku z czym zakładano usunięcie z tych ziem wszystkich "zajmańców" zajmanciw), tj. obcych, którzy — według oceny nacjonalistów — wzięli w posiadanie ukraińską ziemię.
Po rozłamie OUN w 1940 r. na dwie organizacje 6, na czele tych ugrupowań stali: Stepan Bandera 7 (OUN Bandery /OUN-B/, a także OUN-R, czyli Rewolucyjna) oraz pik Andrij Melnyk 8 (OUN-M). Od nazwisk przywódców obu ugrupowań ich członkowie i zwolennicy nazywani byli odpowiednio: banderowcami i melnykowcami. Od lutego 1943 r. OUN Bandery nosiła nazwę OUN Samostijnykiw Derżawnykiw (OUN-SD), czyli OUN Niepodległościowców Państwowców. Trzecim ugrupowaniem nacjonalistycznym, działającym na Wołyniu podczas wojny, kierował Maksym Boroweć o pseudonimie Taras Bulba, a członkowie jego formacji byli nazywani bulbowcami.
Nacjonalistyczne ugrupowania działały w głębokiej konspiracji i w skomplikowanych wewnętrznych układach, co z zewnątrz utrudniało ich identyfikację, rozeznanie w strukturze i ośrodkach dowodzenia 9. Każde z ugrupowań głosiło własny program uzyskania niepodległości Ukrainy i uważało się za jedyną uprawnioną do tego siłą polityczną.
Wszystkie ugrupowania rywalizowały ze sobą, przy czym największe wpływy w społeczeństwie ukraińskim mieli banderowcy. Ci ostatni stopniowo eliminowali swych konkurentów politycznych — melnykowców i bulbowców — przy pomocy terroru i zbrodni, wchłaniając prawie całkowicie bulbowców i częściowo melnykowców.
Każde z nacjonalistycznych ugrupowań miało swoje formacje zbrojne, które dokonywały eksterminacji ludności polskiej na Wołyniu. W latach 1941-1943 istniały dwie Ukraińskie Powstańcze Armie (UPA): pierwszą była UPA bulbowska, działająca od lutego 1941 r. do sierpnia 1943 r., drugą UPA banderowska — działająca, według różnych źródeł, od jesieni 1942 r. lub marca 1943 r. Oprócz obu UPA bezpośredni udział w mordowaniu ludności polskiej (oraz wszelkich osób niezależnie od narodowości, które były niewygodne dla OUN Bandery) miały bojówki OUN i Służby Bezpieczeństwa (Służby Bezpeky) OUN Bandery. Ugrupowanie OUN Melnyka miało swoje bojówki zbrojne (Ukrajinśke Powstańcze Wijśko), które działały od marca do sierpnia 1943 r. Najliczniejsze i najbardziej obciążone zbrodniami ludobójstwa były OUN i UPA banderowskie.

Materiały pochodzą z książki Władysława i Ewy Siemaszków pt. "Ludobójstwo".

 DO GÓRY   ID: 24132         

WSTECZ

   
Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego
al. Mickiewicza 22 (biuro: ul. Syrokomli 21) 30-059 Kraków, tel./fax +48 (012) 421-20-78
e-mail: Webmaster plok@poczta.fm      Odwiedź nas na: SOWINIEC.COM.PL